«Το Συλλογικό Τραύμα στην Τέχνη» είναι ο τίτλος του βιβλίου του ψυχιάτρου μας Μανώλη Κατσίκα – σημαντικού στελέχους του ΕΔΟΕΑΠ από 2018 –, που κυκλοφορεί από τις “Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ”. Υπότιτλος, «Η Οπτική του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι μέσα από τον Μεγάλο Ιεροεξεταστή». Στις 84 σελίδες του έργου του, ο συγγραφέας επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα:
Συλλογικό τραύμα, είναι επιλεγμένο ή πολιτισμικό; ποια η διαφορά πολιτισμικού και επιλεγμένου τραύματος; πόσο το τραύμα επηρεάζει, σμιλεύει και διαμορφώνει το κοινωνικό ασυνείδητο, αυτή τη βαθιά νοοτροπία της μεγάλης ομάδας;
Τα μνημονικά ίχνη που στην ψυχαναλυτική θεραπεία αναδύονται μέσω του ελεύθερου συνειρμού στη δημόσια ζωή, εμφανίζονται μέσω της δημιουργίας λογοτεχνίας. Δεν πρέπει λοιπόν να εκπλήσσει το γεγονός ότι η λογοτεχνική ερμηνεία, με την ερμηνευτική της προσέγγιση στα συμβολικά σχήματα, έχει προσφερθεί ως ένα είδος ακαδημαϊκού αντίστοιχου στην ψυχαναλυτική παρέμβαση (Alexander C, Jeffrey C, 2012).
Στην τέχνη βρίσκουμε την έκφραση των πολιτισμικών φαινομένων. Παρατηρούμε ότι οι καλλιτέχνες ως μέλη της μεγάλης ομάδας, πολλές φορές την εκφράζουν και μπορεί να είναι και ομάδες φορέων αυτής.
Και εν κατακλείδι, ο συγγραφέας διερωτάται:
Η τέχνη; τι σχέση έχει η τέχνη με την έκφραση του συλλογικού τραύματος;
Μπορούν συγγραφείς όπως ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι να μιλούν για τους κανόνες του συλλογικού τραύματος, 100 χρόνια πριν η επιστήμη αρχίσει να πραγματεύεται τον όρο;